ԱՌԻՒԾԸ ԵՒ ՄԱՐԴԸ
Զօրաւոր առիւծ մը, որ նստած էր ժայռի մը վրայ, կը տեսնէ որ գազանները
սարսափահար կը վազէին։ Առիւծը կը հարցնէ, թէ ինչո՞ւ կը փախէին եւ
որմէ՞ կը վախնային։
—Դուն ալ փախիր,- կ’ըսեն,- որովհետեւ մարդը կու գայ։
—Ո՞վ է մարդը,- կը հարցնէ Առիւծը,- եւ ի՞նչ է անոր ուժը, որ կը փախիք
անկէ։
—Կու գայ եւ քեզի ալ կը վնասէ,- կ’ըսեն։
Իր ուժերուն վստահ՝ Առիւծը կը մնայ իր տեղը։ Եւ ահա կու գայ հողագործ
մարդ մը։
—Եկուր կռուինք,- կ’ըսէ հպարտ Առիւծը։
—Շատ լաւ,- կ’ըսէ մարդը,- բայց քու զէնքերդ հետդ են, մինչ իմիններս
տունն են։ Քեզ կապեմ, որպէսզի չփախիս, իսկ ես երթամ եւ բերեմ զէնքերս,
որպէսզի կռուինք։
Առիւծը կ’ըսէ.
—Երդում ըրէ, որ պիտի գաս եւ ես կ’ընդունիմ ըսածդ։
Մարդը երդում կ’ընէ եւ Առիւծը կը համաձայնի կապուիլ։
Մարդը կը հանէ պարանը եւ Առիւծը պինդ կը կապէ կաղնիի ծառին, ապա
ծառէն կը կտրէ հաստ ճիւղ մը եւ կը սկսի զարնել Առիւծին։
Առիւծը կը գոչէ.
—Աւելի զօրաւոր եւ անխնայ զարկ կողերուս, որովհետեւ այս խելքիս միայն
այսպիսի ծեծ կը վայելէ։
Թարգմանություն
Այն զորավոր առյուծ, որ նստած մի ժայռի վրա , տեսնում է , որ գազանները սասափահար վազում էն: Առյուծը հարցնում է , թե ինչու՞ եք վախենում և ով է ձեր վախը:
-Դու ել փախիր — ասում է — որովհետև մարդ է գալիս :
—Ով է մարդը,- հարցնում է առյուծը — եդ ինչ ուժ ունի , որ դուքել փախչում եք :
— Կգա քեզ ել կվնասի ,-ասացին: Իր ուժերում վստահ ՛ առյուծը մնում է իր տեղում :՚ և ահա գալիս է հողագործ մարդը :
— Արի կռվենք ,- ասում է հպարտ առյուծը :
— Շատ լավ ,- ասում է մարդը ,-բայց քո զենքերը մոտդ են , մինչ իմոնք տանն են: Քեզ կապեմ , որպիզի չփախչես, իսկ ես գնամ բերեմ զենքերս, որ կռվենք : Առյուծն ասում է :
—Երդվիր , որ կգաս և ես կհավատամ քեզ :
Մարդը երդվում է , իսկ առյուծը համաձայնվում է կապվել : Մարդը հանում է պարանը , և առյուծին կապում կաղնու ծառին , ապա կտրում է մի մեծ ճյուղ և սկսում զարկել առյուծին : Առյուծը գոռում է
—Ավելի ուժեղ սարկիր և անխնա զարկիր կողերիս , որովհետև այս խելքին այսպիսի ծեծ է վայել :
ԻՆՉՊԷՍ ՉԱՓԵՍ, ԱՅՆՊԷՍ ԱԼ ԿԸ ՉԱՓՈՒԻՍ
Տղայ մը օր մը կը զայրանայ իր ծերացած հօրմէն, զայն կ՚առնէ ուսին, կը
տանի անտառ մը, հոն կը ձգէ ու տուն կը դառնայ։
Տարիներ ետք կ’ամուսնանայ, որդի մը կ՚ունենայ, կը խնամէ ու կը մեծցնէ
զայն։ Սակայն, այս տղան ալ հօրը պէս երախտամոռ* կ՚ըլլայ։
Օր մըն ալ, երբ ասոր ալ սիրտը կը նեղուի, կ՚առնէ հայրը ուսին ու սարն ի
վեր կը բարձրանայ։
—Տղա՛ս, զիս հոս ձգէ ու ե՛տ գնա,— կ՚ըսէ հայրը։
—Իսկ ինչո՞ւ ճիշդ հոս,— կը հարցնէ տղան։
—Ես հայրս մինչեւ այս ծառն եմ բերած,— կը պատասխանէ հայրը հոգոց
հանելով։
Թարգմանություն
Տղան մի օր զայրանում է իր ծերացած հոր վրա , նրան առնում է ուսին , և տանում էանտառ , թողում է անտառում և վերադառնում; Տարիներ հետո նա ամուսնանում է որդի է ունենում խնամում ու մեծացնում է նրան ; Սակայն ,այս տղան իր հոր նման երխտամոռ էր : Օր նել եկավ , երբ իր սիրտնել նեղվեց առավ իր հորը ուսին ու սար բարձրացավ :
— Սղաս այստեղ ինձ նետիր և գնա ,- ասեց հայրը:
— Իսկ ինչու հենց այս տեղ ,— Հարցրեց տղան :
— ԵՍ իմ հորը այս ծառի մոտ եմ բերել ,-պատասխանում է հայրը հոգոց հանելով:
Կազմող եւ մշակող՝ Արմէն Սարգիսեան
Արեւելահայերէնէ արեւմտահայերէնի վերածեց՝ Արթուր Անդրանիկեան
ՈՒԽՏԱՒՈՐ ԱՂՈՒԷՍԸ
Օր մը Աղուէսը կ՚ ըսէ Աքլորին.
-Ի՜նչ աղուոր ու անոյշ կ’երգես, ո՜վ Աքլորիկ։ Երանի՜ գիշեր-ցերեկ հոս
նստէի ու անոյշ ձայնդ լսէի։ Ափսո՜ս, որ վաղուընէ պիտի զրկուիմ քեզ
լսելու հաճոյքէն. մեղաւորս Սուրբ Կարապետ ուխտի պիտի երթայ։
Սիրունի՛կ Աքլոր, կը խնդրեմ զիս հաւնոց առաջնորդէ, որպէսզի մեղքերուս
համար թողութիւն խնդրեմ հաւերէն։
Այս քաղցր խօսքերէն Աքլորին սիրտը կը կակուղնայ ու ան կ’ըսէ.
-Երթանք, քեզի ցոյց տամ հաւանոցը:
Աղուէսը Աքլորին ետեւէն կը մտնէ հաւաբուն, կը խեղդէ բոլոր հաւերը ու
կ’ուտէ զանոնք, յետոյ ալ կ’ուտէ Աքլորը անոր ըսելով.
-Իմ սիրունի՛կ Աքլոր, գիտե՞ս, թէ ի՜նչ դժուար պիտի ըլլար Սուրբ
Կարապետ անօթի փորով ուխտի երթալը…
Թարգմանություն
Օրեր ից մի օր աղվեսը աքլորին ասաց :
— ԻՆչ լավ ու անուշ կերգես աքլորիկ: Երանի գիշեր-ցերեկ այստեղ նստեի ու անուշ ձայնդ լսեի: Ափսոս ով շուտով կզրկվեմ քեզ լսելու հաճույքից, մեղաովը Սուրբ Կարապես ուխտ պիտի գնամ : սիրոնիկ խնդրում եմ առաջնորդես հավանոց , որպեսզի թողություն խնդրեմ հավերից : Այս քաղցր խոսքերից աքլորիկի սիրտը փափկեց ու նա ասաց :
—Գնանք քեզ ցույց տամ հավանոցը:
Աղվեսը աքլորի ետեվից մտնում է հավաբուն, խեղդում է բոլոր հավերին և ուտում , հետո ել ուտում է աքլորի , ասելով :
—Իմ սիրուն աքլորիկ գիտես ինչ դճվար է Սուրբ Կարապես սոված փորով ուխտի գնալը :
Կազմող եւ մշակող՝ Արմէն Սարգիսեան
Արեւելահայերէնէ արեւմտահայերէնի վերածեց՝ Արթուր Անդրանիկեան
ՏՈ՛ՒՐ ՀԱ ՏՈ՛ՒՐ
Մարդ մը անընդհատ կ’աղօթէր Աստուծոյ ու կը խնդրէր.
-Աստուա՜ծ, գոնէ անգամ մըն ալ ինծի՛ տուր, ի՞նչ կ՚ ըլլայ։ Տո՜ւր, որպէսզի
քիչ մըն ալ ես մարդավարի* ապրիմ։
Աստուծոյ հրեշտակներէն մէկուն խիղճը կը տանջէ։ Ան
կ’երթայ Բարձրեալին* քով ու կ’ըսէ.
-Տէ՜ր Աստուած, ոչ ոք խնդրանքով այդքան կ’աղօթէ Քեզի։ Մեղք է ան։
Անգամ մըն ալ այդ Մարդուն տուր։
-Ըսելիք չունիմ, կ’օգնեմ, կու տամ։ Բայց բազկաթոռին վրայ երկնցեր է ու
կ’ըսէ՝ տո՛ւր հա տո՛ւր։ Նման մէկուն ինչպէ՞ս տամ։ Անիրաւը գոնէ տեղէն
վեր ելլէր, գործ մը ընէր, ես ալ օգնէի՝ տայի…։
Թարգմանություն
Մարդը անընդհատ աղոթում էր աստծուն ու խնդրում էր :
— Աստված մի անգմա էլ ինձ տուր ինչ կլինի, տուր , որ ես էլ մարդավարի ապրեմ :
Աստծու հրեշտակներից մեկի խիղճ տանջու էր ; Նա գնաց Բարձրեալին քով ու ասեց :
—Տեր Աստուած , ոչ ոք խնդրանքով ասյքան չէր աղոթել քեզ : Մեղք է նա : Մի անգամ էլ այդ մարդուն տուր :
— Ասելիք չունեմ , կօգնեմ, կտամ : Բայց բասկաթոռին վրա նստածժ հա կասի տու հա տուր: Նման մեկին ինչպես տամ : Պարկելու տեղը գոնե թող հելի գորշ անի , այդ ժամանակ ես կօգնեմ:
Կազմող եւ մշակող՝ Արմէն Սարգիսեան
Արեւելահայերէնէ արեւմտահայերէնի վերածեց՝ Արթուր Անդրանիկեան
ԱԳԱՀ ՄԱՐԴԸ
Ագահ ու աչքը ծակ մարդ մը Աստուծմէ հետեւեալը կը խնդրէ.
-Տէ՛ր Աստուած, այնպէս ըրէ, որ ի՛նչ բանի որ դպչիմ՝ ոսկի դառնայ։
Աստուած կը կատարէ անոր ուզածը։ Ագահը դանակ կ՚առնէ որ հաց կտրէ,
սակայն ո՛չ միայն դանակը ոսկի կը դառնայ, այլեւ՝ հացը։
Լեղապատառ*՝ կ’երթայ ջուր խմելու. գաւաթին հետ… ջուրն ալ ոսկի կը
դառնայ։ Ինչի որ դպչի՝ ոսկիի կը վերածուի։
-Վա՜յ, Աստուած իմ, այս ի՞նչ փորձանք բերիր գլխուս, չե՛մ ուզեր, ա՛լ ոսկի
չեմ ուզեր, միայն կը խնդրեմ, որ լաւութիւնդ ետ վերցնես…։
Աստուած ագահ մարդուն աղաչանք-պաղատանքին չ’արձագանգեր, եւ ան
ոսկիի մէջ թաղուած, այնքա՜ն անօթի-ծարաւ կը մնայ, որ քանի մը օրէն կը
մեռնի…։
Թարգմանություն
Ագահ ու աչկածակ մարդը Աստծուն հետեվևալներ խնդրում :
— Տեր Աստված ,այնպես արա , որ ինչ բանի ,որ դիպչեմ ոսկի դառնա : Աստվածն կատարում է նրա ուզածը : Ագահը կանադը կվերցնի , որ հաց կդր ապա ոչ միայն դանակը կդարնա ոսի այլ նաև հացը: Լեռապատառ կգնա ջուր խմելու գավաթին հետը ջուրն էլ ոսկի կդառնա :
— Վայ Աստված իմ , այս ինչ փորձանք բերեցիր գլխիս , չեմ ուզում , էլ ոսկի չեմ ուզում , միայն կխնդրեմ , որ տվաձտ հետ վերցնես : Աստվածը ագահ մարդուն չլսեց , և նա ոսկու մեջ թաղվաձ , այնքան սովեց և ծարավեց ,որ մի քանի օր անց մահացավ:
Կազմող եւ մշակող՝ Արմէն Սարգիսեան
Արեւելահայերէնէ արեւմտահայերէնի վերածեց՝ Արթուր Անդրանիկեան
ՄՈՒԿԵՐՈՒ ԺՈՂՈՎԸ
Անգամ մը մուկերը ժողովի կը հաւաքուին խորհելու, թէ ի՞նչ ընեն կատուին
յարձակումներէն զգուշանալու համար։
-Եկէ՛ք կատուին վիզէն զանգակ մը կախենք։ Կատուն երեւալուն պէս,
զանգակը ձայն կը հանէ, մենք ալ կը լսենք ու կը փախչինք, — կ’ըսէ մուկ մը։
-Ի՜նչ հրաշալի բան խորհեցանք,- կ’ըսեն մուկերը։
Ուրիշ մուկ մըն ալ թէ՝Հրաշալի ըլլալու հրաշալի է, բայց թող մէջտեղ ելլէ ան, որ կրնայ զանգակը
տանիլ ու կատուին վիզէն կախել…
Բոլորը իրարու կը նային ու …քար լռութիւն կը տիրէ…
Թարգմանություն
Մի անգմա մկների ժողովը հավաքվեց խոսելու համար , թե ինչ անեն ջղայն կատվից զգուշանալու համար :
— Եկեք կատվի վզից զանգակ կապենք : Կատվի երեվալուց , զանգակի ձայնը կհանի ,մենք էլ դա կլսենք և կփախչենք: — Ասեց մեկ մուկը :
— Ինչ հրաշալի բան ասեցիր, — Ասեցին մկները:
Ուրիշ մուկ էլ հրաշալի է ,բայց թող մեջտեղը հելի նա , ով կարողանա զանգակը վզին կապի :
Բոլոր մկները իրար նայեցին ու քար լռուցյուն տիրեց :
ԵՐԵՔ ՀԱՐՈՒՍՏ
Երեք հարուստ կը վիճին ու վէճը հարթելու համար կ՚երթան Խիկար
իմաստունին քով.
—Մենք եկած ենք գիտնալու, թէ մեզմէ ո՞վ հարուստ է։
—Դու՛ն խօսիր,— կը դիմէ իմաստունը առաջին մարդուն։
—Ես ոսկիի ու արծաթի, տուն ու տեղի, ունեցուածքի եւ արտ ու դաշտի տէր
եմ, հարստութեանս չափ ու սահման չկայ։
—Հիմա ալ դո՛ւն խօսէ տեսնենք,—կը դիմէ երկրորդին։
—Ես թէեւ թագաւորին զօրապետն եմ, բայց իրմէ երեք անգամ աւելի
հարուստ եմ։
—Իսկ դո՛ւն ինչ կ՚ըսես,— կը դիմէ Իմաստունը երրորդին։
—Ի՞նչ ըսեմ։ Ես ո՛չ պաշտօն ունիմ, ո՛չ ոսկի, ո՛չ արծաթ, ո՛չ ալ արտ ու
դաշտ։ Ես գիտուն մարդ մըն եմ, ունեցած-չունեցածս գլխուս մէջն է։
Երեքը լսելէն յետոյ Խիկար Իմաստուն կ՚ըսէ.
—Ձեզմէ ամէնէն հարուստը գիտունն է. անոր հարստութիւնը մնայուն ու
անվերջանալի է եւ ոչ ոք կրնայ զայն խլել անկէ…։
Դավիթ Մեհրաբյան 